شماره جدید فرهنگ و اندیشه ریاضی (شماره پیاپی ۷۵، پاییز و زمستان ۱۴۰۳) در حال انتشار است.

https://mct.iranjournals.ir/issue_۱۲۴_۱۲۶.html

بیانیه انجمن ریاضی ایران در پی درگذشت دکتر سید عباداله محمودیان

با نهایت تأسف و تأثر، درگذشت چهره ماندگار ریاضی کشور و استاد گرانقدر، جناب آقای دکتر سید عباداله محمودیان، عضو هییت علمی دانشگاه صنعتی شریف و از چهره‌های برجسته و اثرگذار در جامعه علمی ایران، را به خانواده محترم ایشان، همکاران، دانشجویان و همچنین تمامی جامعه ریاضی کشور تسلیت عرض می‌کنیم.

دکتر محمودیان عمر پربرکت و درخشان خود را در تلاش مداوم برای گسترش دانش و تربیت نسلی از اندیشمندان ریاضی سپری کرد. ایشان با فعالیت‌های ماندگار در نهادهای علمی همچون انجمن ریاضی ایران، انجمن رمز ایران و فرهنگستان علوم، نقشی فراموش ناشدنی در ارتقای جایگاه ریاضیات در کشور به جای گذاشت. بیش از این، تلاش‌های خستگی‌ناپذیر ایشان در آماده‌سازی تیم‌های المپیاد ریاضی ایران و تألیف آثار علمی ماندگار، گواهی بر تعهد و عشق عمیق ایشان به پیشرفت دانش و بالاخص ریاضیات در ایران بود.

نام و یاد ایشان، علاوه بر جایگاه علمی ممتاز، همواره به‌عنوان الگویی از مهربانی، تلاش بی‌دریغ و نگاه پرامید به آینده بی گمان هم در خاطره‌ها و هم در آثار مکتوب باقی خواهد ماند. این ضایعه بزرگ را به جامعه علمی کشور و خانواده گرامی ایشان تسلیت می‌گوییم و از درگاه خداوند برای روح بلندشان رحمت بیکران را خواستاریم و برای بازماندگان او صبر و آرامش را آرزو خواهیم کرد.

نام و یادشان همواره جاویدان و گرامی باد.

پروفسور مشرقی عزیز

با کمال افتخار و خوشحالی، از طرف خود و جامعه ریاضی ایران، دریافت مدال معتبر Béla Szőkefalvi-Nagy در سال ۲۰۲۴ را که از سوی انستیتوی بولیایی دانشگاه سگد مجارستان به جنابعالی اعطا شده است، صمیمانه تبریک عرض می‌کنم. این افتخار ارزشمند، نتیجه تلاش‌های بی‌وقفه و دستاوردهای درخشان شما در زمینه فضاهای تابعی و نظریه عملگرها است که مایه افتخار جامعه ریاضی ایران و جهان است.

چاپ چهار مقاله با اهمیت شما در نشریه معتبر Acta Scientiarum Mathematicarum طی سه سال گذشته، که بدون شک باعث پیشبرد دانش ریاضی خواهد شد، برای جامعه ریاضی ایران موجب خرسندی و افتخار دوچندان است. همچنین فعالیت‌های ارزشمند شما به‌عنوان ادیتور وابسته (Associate Editor) بولتن انجمن ریاضی ایران، نقشی تأثیرگذار در ارتقای جایگاه علمی این انجمن داشته و نشان از تعهد و مسیولیت‌پذیری شما در حوزه دانش است.

از صمیم قلب، برای شما سلامتی و موفقیت‌های روزافزون در انتشار نتایج علمی تأثیرگذار و دستاوردهای بزرگ‌تر در آینده را آرزو دارم.

با احترام و افتخار،

امیدعلی شهنی کرم زاده

رییس انجمن ریاضی ایران

«ریاضی و ما: یادداشت دی ماه رییس انجمن ریاضی ایران»

اخیراً قضیه‌‌ای مقدماتی در نظریه اعداد ثابت کرده‌ام و آن را به چاپ رسانده‌ام.  با توجه‌ ‌به‌ شکل  آن  که‌‌ در ریاضی نادر است، مشغول سربه‌سر گذاشتن  با AI  بودم. با سوال کردن از Chatgpt این‌که  آیا دو قضیه در ریاضی وجود دارند‌ که هریک تعمیم‌  دیگری  باشد؟  حسابی AI را  را پی نخود سیاه فرستادم‌،  چون تا آنجا که‌ من می‌دانم وجود چنین دو‌ قضیه‌ای نادرند و‌ حداقل در منابع عنوان نشده‌اند. حتی  دو قضیه‌‌ای که‌  معادل باشند، لزومأ  تعمیم یک‌دیگر  نیستند و به‌ هرحال با بحثی که AI می‌کرد، مرا وادار کرد که قضیه خود را به اشتراک بگذارم. می‌دانیم که فرما اکثر قضایای خود را اثبات نمی‌کرد. مثلأ قضیه کوچک‌ فرما را اولین بار اویلر با استقراء اثبات کرد  و بعداً او با معرفی تابع حسابی خود،  قضیه‌ فی‌ اویلر را‌ ثابت کرد که‌ در حالت خاص  قضیه‌ کوچک فرما را به‌دست می‌دهد که البته همه از کاربرد و اهمیت  قضیه فی اویلر در کریپتوگرافی هم آگاه‌اند.  از آن به بعد  قضیه فی اویلر  در تمام کتاب‌های مقدماتی نظریه‌  اعداد ظاهر شده است و بلافاصله در زیر آن‌ به‌درستی تأکید می‌شود که این قضیه تعمیم  قضیه کوچک فرما است. اخیرأ موفق شدم  در مجله The Mathematical Gazette July ۲۰۲۴ نشان دهم‌ که در حقیقت این دو قضیه یعنی قضیه فرما و قضیه ا‌ویلر تعمیم یک‌دیگرند که از زمان فرما-اویلر تا‌ ظاهر شدن این قضیۀ من، از آن غفلت شده بود و در حقیقت قضیه کوچک فرما را بااهمیت‌تر می‌کند.  اعتقاد راسخ دارم بیان نکردن بیشتر  قضایا در  ریاضی  به شکل «اگر و تنها اگر» در منابع باعث شده  که ما این‌گونه قضایا را عمیق نفهمیم و فقط آنها را حداکثر خوب یاد بگیریم و کاری به چرایی‌ها در بیان قضایا و اثبات‌ها نداشته باشیم. اولین بار در سی ‌و سومین کنفرانس ریاضی کشور در مشهد مفصل به این مهم تحت عنوان «عکس نتایج را باید بر عکس کذشتگان  دریابیم»  ‌پرداخته‌ام. ‌ آنجا  ادعای بزرگی کردم و هنوز هم معتقد به آن‌ هستم که  از زمان اقلیدس تا آن زمان، کسی به این موضوع  اشاره‌ای نکرده بود و در حقیقت خود اقلیدس این طرز فکر ناقص یعنی «اگرP آنگاه Q» را به‌جای «P اگر و تنها اگر Q»  در صورت‌امکان برای بیان نتایج‌مان در ریاضی در ما نهادینه کرده است و شاید این طرز فکر بوده که باعث شده بود به قضیۀ من از زمان  فرما – اویلر کسی اصلاً فکر نکند، زیرا روش اثبات من کاملاً مقدماتی و مربوط به آن دوران  است. اخیراً در مقاله‌ام با عنوان «اگر و  تنها  اگر در ریاضی» هم در مجله ریاضی  EMS ۲۰۲۳ (European Mathematical Society Magazine)  مربوط به انجمن ریاضی اروپا به اهمیت این موضوع به‌طور مفصل پرداخته‌ام و با مثال‌زدن اشاره کرده‌ام که چگونه غفلت در به‌کار نبردن «اگر و تنها اگر» در بیان بعضی از قضایا و مسایل ممکن است باعث گمراهی بعضی از افراد و حتی ریاضی‌دانان برجسته در مواردی که‌ به چنین نتایجی می پردازند، شود.

سهیلا فیض‌بخش و ریچارد توماس، هر دو از کالج امپریال لندن، جایزه اسوالد وبلن در هندسه AMS 2025 را دریافت کردند. اطلاعات کامل را در شماره آینده خبرنامه خواهید خواند.