بازدید علمی رئیس انجمن ریاضی ایران از ازبکستان
دکتر محمد صال مصلحیان به دعوت پروفسور شوکت آیوپوف، آکادمیسین و رئیس موسسه ریاضیات رومانوفسکی، از ۲۰ تا ۲۶ اسفندماه ۱۴۰۱ بازدیدی علمی از ازبکستان داشت. در دو روز اول، به دعوت پروفسور احمدجان سولیف، ریاضیدان شناخته شده دانشگاه سمرقند، برای جمع کثیری از دانشجویان و استادان این دانشگاه در مورد ریاضیات در ایران و این که دانشجویان چه کنند تا موفق شوند صحبت کرد، این که باید از مطالعه ریاضیات و زیبائی اثبات قضایای ریاضی لذت ببرند و همزمان ریاضیات را دقیق و عمیق یاد بگیرند؛ در غیر این صورت، بهتر است به دنبال علائق مهمتر دیگر خود بروند. در این دو روز، وی بازدیدی از گروه های مختلف ریاضی، شیمی، زیست شناسی، رصدخانه الغ بیک و کتابخانه مرکزی آن و نیز دیداری با رییس این دانشگاه داشت. این کتابخانه هنوز در اوایل راه برای تطبیق خود با الزامات انتشارات الکترونیکی است.
وی در روزهای بعد در تاشکند حضور داشت و دو سخنرانی علمی در موسسه ریاضیات رومانوفسکی ایراد کرد. او همچنین یک سخنرانی عمومی در دانشگاه ملی تاشکند به مناسبت روز جهانی ریاضیات (روز عدد پی) ارائه داد. در این سخنرانی در مورد آموزش ریاضی و نقش انجمن ریاضی ایران برای ارائه راه کار مشکلات به وزارت علوم و و زارت آموزش و پرورش صحبت کرد. وی دیداری نیز با رییس انجمن ریاضی ازبکستان داشت.
در روز آخر، دانشجویان دکتری و محققان پسادکتری موسسه ریاضیات نشستی با وی داشتند. در این جلسه دکتر مصلحیان سه سوال زیر را از دانشجویان پرسید:
- چرا باید تحقیق کرد؟
- چرا باید نتایج تحقیق را به صورت مقاله منتشر کرد؟
- معیارهای خوب بودن یک مقاله چیست؟
وی در پایان جلسه، پاسخ دانشجویان را همراه با نظرات خویش به صورت زیر جمعبندی کرد:
باید با شوق روی موضوعات روز و مهم، پژوهش کنیم و از ریاضی ورزی لذت ببریم. یک مشکل کشورهای در حال توسعه این است که اغلب روی موضوعات حاشیه ای علم که خواستار و خواننده آن فقط ریاضیدانان این کشورها هستند کار می کنند و هدفشان هم عموما تعمیم نتایج دیگران به صرف تعمیم دادن بدون هیچ کاربرد مشخصی است، زیرا پژوهش را با تولید مقاله یکی می گیرند. موضوعات مهم فقط در کار ریاضیدانان تراز اول در چند مجله انگشت شمار ممتاز (تخصصی) قابل تعیین است. بعد از این مقدمه، در پاسخ به سوال اول باید گفت که پژوهش می کنیم تا با گسترش مرزهای دانش، مسائل پیش رو در علم، فناوری و جامعه را حل کنیم، سبک زندگیمان را بهبود بخشیم و رفاه بیشتری برای مردم بیافرینیم.
یک پاسخ برای سوال دوم این است که باید نتایج تحقیقاتمان را منتشر کنیم تا هم دیگران از آن استفاده کنند و مبنای کارهای بعدی قرار دهند و هم به نقد و داوری خوانندگان بگذاریم تا نقاط قوت و ضعف و نیز اهمیت و کاربردپذیری آن روشن شود.
بالاخره، در پاسخ به سوال سوم باید گفت که یک مقاله خوب مقاله ای است که قضایا و نتایجش غیربدیهی، جدید، مهم، و عمیق باشد، روشهای اثباتش خلاقانه و نوآورانه باشد، و سرانجام مقاله دارای پیامدها یا کاربردهای روشنی در ریاضیات و سایر علوم باشد. صدق این ویژگی ها در مورد یک مقاله را متخصصان برجسته بین المللی که در هسته اصلی ریاضیات و نه حاشیه آن پژوهش می کنند، ادیتورهای مجلات فاخر و داوران حرفه ای آنها تعیین می کنند و نه خود نویسندگان و حلقه همکاران آنها.
به زعم ایشان، دولت و مردم این کشور برای دانشمندان که عمری را صرف تدریس و تحقیق کرده اند ارزش بسیار زیادی قائلند و در گفتار و کردار خود به آنها احترام فراوانی می گذارند. برای نمونه، به این که قبر امیر تیمور، بنا به وصیتش، زیر پای قبر معلمش جا داده شده است بسیار به خود می بالند. با داشتن یک رئیس جمهور با تحصیلات عالی، آینده روشن و رو به رشدی را برای خود رقم زده اند هر چند راه درازی در پیش دارند. توسعه ارتباطات بین المللی و باز بودن درهای کشور به روی همه، نه فقط مردم کشور ازبکستان را که در سال 1991 از شوروی جدا شد با افکار، فرهنگها و سنتهای علمی دیگر آشنا می کند بلکه استفاده از تجربه متخصصان کشورهای دیگر باعث می شود از آزمون و خطا که منابع انسانی و مادی کشور را به فنا می دهد اجتناب شود (مانند پذیرش بی رویه دانشجویان دکتری، تجربه ناصواب پرداخت حق التدریس برای راهنمائی دانشجویان تحصیلات تکمیلی، تغییرات متعدد گیج کننده، سلیقه ای، و بی هدف در مقررات کشور و برنامه های آموزشی در کشور ما).