تاسیس «جایزه دکتر سیاوش شهشهانی» برای بهترین مقاله سال بولتن

انجمن‌های ریاضی بسیاری از کشور‌ها همچون کانادا، امریکا، استرالیا، و انگلستان به منظور تشویق آثار پژوهشی منتشرشده در نشریات خود جایزه‌هایی تأسیس کرده‌اند. این جایزه‌ها اغلب به نام شخصیتی مهم و تأثیرگذار نامگذاری شده است تا هم بر اعتبار آن جایزه افزوده شود و هم بزرگذاشت آن شخصیت باشد. بعضی از این جوایز سابقه‌ای چندین ده‌ساله دارند. با توجه به سابقه نیم قرن بولتن انجمن ریاضی ایران در انتشار مقالات پژوهشی و همچنین تاثیر یک جایزه در ارتقای جایگاه آن، لزوم تاسیس جایزه‌ای برای بولتن انجمن ریاضی ایران بیش از پیش احساس می‌شد. آنچه از همان اول مطرح بود وجود پشتیبان مالی برای تأسیس این جایزه بود. با پیگیری‌های مکرر و مذاکرات اینجانب، ناشر بولتن، یعنی انتشارات اشپرینگر، موافقت کرد تا از جایزه بولتن انجمن ریاضی ایران حمایت کند: اهدا اعتبار خرید کتاب به مبلغ هزار دلار آمریکا به طور سالانه به دو مقاله منتخب بولتن (هر مقاله پانصد دلار).

پس از اطمینان از تاسیس جایزه بهتر دیدیم که این جایزه نامی نیز داشته باشد:

 الف)  نام گذاری جایزه بولتن باعث وزین‌تر شدن جایزه خواهد شد.

 ب) نام گذاری جایزه موجب ارج نهادن به دستاورد ها و بزرگ‌داشت ریاضیدانان ایرانی خواهد بود که زندگی خود وقف‌ ارتقای ریاضیات کشور کرده‌اند.

 

پس از مشورت با رییس انجمن (مدیر مسئول بولتن) و چند جلسه با هیات تحریریه و بحث و مشورت ‌های مکرر و شنیدن نظرات مختلف و نهایتا رای گیری، تصمیم بر این شد که جایزه بهترین مقاله بولتن انجمن ریاضی ایران به نام دکتر سیاوش شهشهانی نامگذاری شود. این موضوع به اطلاع شورای اجرایی انجمن رسید و آنان نیز با این انتخاب موافقت کردند. تنها یک چیز مانده بود و آن موافقت شخص آقای دکتر شهشهانی با این نامگذاری بود که طی نامه رسمی رییس انجمن خوشبختانه با این نامگذاری موافقت کردند.

نام ایشان به دلایل زیر از بین نام های ریاضیدانان ایرانی انتخاب شد:

1. انجمن های ریاضی امریکا، کانادا، استرالیا، و انگلستان جایزه های مشابه دارند و در تمامی آنها جایزه به نام سر دبیر های اولیه مجلات انها بوده است که در جامعه ریاضی آن کشور تاثیر گذار بوده اند. نظر هیات تحریریه بر آن است که دکتر شهشهانی شرایط کاملا مشابه با موارد ذکر شده در انجمن های ریاضی کشور های دیگر دارند.

2. دکتر سیاوش شهشهانی دومین سر دبیر بولتن انجمن ریاضی ایران بوده اند.

3. در ان زمان دکتر شهشهانی خبر نامه انجمن ریاضی را از بولتن جدا کرده اند و بولتن از آن به بعد تنها به چاپ مقالات پژوهشی (یا مروری) اختصاص داده شد .

4. دکتر شهشهانی موسس خبرنامه انجمن ریاضی ایران در سال ۱۳۶۷ بوده‌اند و سالیانی سردبیر مجله بسیار وزین نشر ریاضی نیز بوده‌اند.

5. ایشان پس از اخذ مدرک دکتری از دانشگاه کالیفرنیا در برکلی تحت نظر استیون اسمیل (برنده مدال فیلدز) و تدریس در دانشگاه های کالیفرنیا در برکلی، نورث وسترن در ایلینویز، ویسکانسین در مدیسون به ایران بازگشتند. دکتر شهشهانی پس از بازگشت به ایران در سال ۱۳۵۳،  به عضویت هیات علمی دانشگاه صنعتی شریف درآمند و خود را وقف آموزش ریاضیات و تربیت نسلی از ریاضیدانان برجسته نموند.

6. دکتر شهشهانی یکی از بنیانگذاران پژوهشگاه دانشهای بنیادی است. وی در سمت قائم مقام این پژوهشگاه نقش کلیدی در اتصال ایران به شبکه اینترنت ایفا نمود و از سال ۱۳۸۲  تا سال ۱۳۸۸ مسوول ثبت دامنه فارسی .ir بود.

7. مقالات دکتر شهشهانی در معتبرترین مجلات ریاضی ازجمله Inventiones Mathematicae و Memoirs of the American Mathematical Society چاپ شده است. ازاین بین، مفهوم «متریک شهشهانی» با نام وی به برخی متون درسی راه یافته است.

نحوه انتخاب مقالات برای اهدای جایزه 

پیرو مشورت با تعدادی از افراد پیشکسوت جامعه ریاضی ایران، بررسی روش های مختلف و متداول برای انتخاب مقالات در مجله های مختلف و بحث و تبادل نظر در هیات تحریریه بولتن انجمن ریاضی ایران نحوه انتخاب مقالات برای سال ۲۰۲۳ با شرایط زیر و در سه مرحله پیشنهاد و اجرایی شد:

• در هرسال جایزه به حد اکثر دو مقاله چاپ شده در دو سال قبل از ان اهدا شود. به عنوان مثال، جایزه سال ۲۰۲۳ به مقالاتی اهدا می شود که در سال های ۲۰۲۱ و ۲۰۲۲ چاپ شده است.

• قرار شد که معیار اصلی انتخاب مقالات برای جایزه «نوآوری، اصالت، و اهمیت علمی» مقالات باشد. از جمله مقالاتی که اثبات جدیدی از قضیه های شناخته شده قبلی هستند و یا مقالاتی که تنها به عنوان مروری بر نتایج موجود می باشند در اولویت جایزه قرار نگیرند.

مرحله اول: فراخوان معرفی مقالات و همکاری در ارزیابی از تمامی اعضای هیات تحریریه

سر دبیر از تمامی اعضای هیات تحریریه (داخلی و خارجی) در خواست نماید که در صورتی که مقاله ای را شایسته دریافت جایزه می دانند ضمن ذکر دلیل، ان را به به ادیتور بخش مرتبط با موضوع مقاله اطلاع دهند. از انها نیز خواسته شد که در صورتی که داوطلب مشارکت در مرحله ارزیابی مقالات منتخب هستند، به سر دبیر و به ادیتور بخش مرتبط اطلاع دهند. از سر دبیر دوره قبل نیز نسبت به معرفی مقالات شایسته برای جایزه شهشهانی نظر خواهی شد.

مرحله دوم: ارزیابی مقالات در بخش های مختلف

قرار شد ادیتور های هر بخش با همکاران هیات تحریریه زیر مجموعه شاخه تخصصی خود مشورت و همکاری نمایند و مقالات تخصصی مرتبط با خود را برسی نمایند. مقالاتی که شایسته جایزه بهترین مقاله بولتن می داند را همراه با دلایل شایستگی مقاله مشخص و به سر دبیر بولتن اعلام نمایند. مقالات منتخب می باید از مقالات چاپ شده در سالهای ۲۰۲۲ و ۲۰۲۱ باشد.

مرحله سوم: کمیته جایزه شهشهانی  

کمیته جایزه از ۱۲ نفر تشکیل شده است که عبارتند از سر دبیر، مدیر اجرایی، ادیتور های بخش (۶ نفر) و چهار نفر از بین دبیران وابسته یا اعضای هیات تحریریه به انتخاب سر دبیر. تعدادی از مقالات توسط سر دبیر برای ارزیابی به داور های متخصص ارسال شد. کمیته جایزه از موارد زیر برای ارزشیابی، قضاوت و مقایسه مقالات مختلف استفاده کردند:  گزارش های دریافتی از بخش های مختلف و داور ها، گزارش های داوری موجود در سامانه اشپرینگر، نقد های موجود در zbMATH   و MathSciNet. از بین مقالات پیشنهاد شده توسط بخش های مختلف و مقالات پیشنهادی توسط کمیته جایزه، دو مقاله برتر را انتخاب می نمایند.

اهدای جایزه سال ۲۰۲۳:

اهدای جایزه سال ۲۰۲۳، یک سابقه یک ساله برای جایزه ایجاد می نمود که می توانست برای اعتبار و تاثیر مثبت آن بر بولتن مفید باشد. به منظور ایجاد این سابقه، با توجه به اهمیت بحث، مشورت و بررسی جوانب مختلف، تلاش‌های بسیاری در زمان کوتاه موجود بعد از موافقت اشپرینگر انجام شد.

مقالات مختلف چاپ شده در سال های  ۲۰۲۲ و ۲۰۲۱ بررسی شد و دو مقاله برگزیده برای جایزه شهشهانی سال ۲۰۲۳ عبارتند از

   

1. Merker, Joël, Vanishing Hachtroudi curvature and local equivalence to the Heisenberg pseudosphere. Bull. Iran. Math. Soc. 47, No. 6, 1775-1792 (2021).

 

2. Neeb, Karl-Hermann; Oeh, Daniel, Elements in pointed invariant cones in Lie algebras and corresponding affine pairs. Bull. Iran. Math. Soc. 48, No. 1, 295-330 (2022).

مجید گازر

سردبیر بولتن انجمن ریاضی ایران